Alcohol- en drugspreventie (in de gemeenschap)

Sinds 2015 voer ik alcohol- en drugspreventie projecten uit in kleine gesloten dorpskernen. In praktijk komt het er op neer dat ik veel langs de zogenaamde (zuip) keten ga. In eerste instantie ga ik bij de ouders langs om hen te vertellen wie ik ben, wat ik kom doen en hoe het werkt. In het begin is dat vaak even schrikken maar als ze ontdekken dat ik zelfstandig werk in opdracht van de gemeente verandert de sfeer vaak en zijn de meeste ouders blij dat ik af en toe langs kom. In dit gesprek bespreken we de leeftijden van de keetbezoekers, of de ouders alcohol toestaan, (brand)veiligheid en of ze ook contact hebben met de andere ouders van de keetbezoekers. Als dit niet het geval is en de keetbezoekers jonger dan 18 jaar zijn, dan moedig ik hen aan om een ouderavond te organiseren. Dit om te bespreken wat alle ouders vinden wat er in de keet mag gebeuren en om hen uit te nodigen om af en toe ook zelf een kijkje te komen doen in de keet. Zo ontstaat er een gezamenlijke verantwoordelijkheid en zijn de eigenaars niet alleen aansprakelijk indien er ongelukken gebeuren vanuit de keet. Er zijn de afgelopen jaren namelijk twee gevallen geweest van dronken jongeren die van een feestje of een jeugdsoos kwamen, met een slechte afloop, waarbij zowel de moeder van het feestje als de jeugdsoos aansprakelijk zijn gesteld door de rechter. Daarnaast vertel ik dat ik in opdracht van de gemeente werk en niet bij de gemeente. 

In de keten praat ik over koetjes en kalfjes maar ook alcohol- en drugsgebruik, relaties, intimiteit, seks en porno(verslaving). Dit zijn ‘normale’ onderwerpen voor jongeren, maar in gesloten gemeenschappen wordt hier van huis uit niet over gesproken of controle uitgeoefend op het internetgebruik. Ik doe dit zonder oordeel en met humor, en met persoonlijke en werk gerelateerde ervaringen. Dit zorgt ervoor dat ik al zes jaar terugkomen mag. Dit is belangrijk want als iemand een probleem heeft in een hechte gemeenschap hangt men dit vaak niet aan de grote klok. Het kost tijd om elkaar te leren kennen, vertrouwen op te bouwen en problemen te signaleren. 

Quote: “Anne Jan heeft een groot hart voor jongeren en hun obstakels in het leven. Hij snapt ze en is ultiem goed in het bouwen van vertrouwen. Daarnaast heeft hij ook oog voor de lastige dilemma’s van de ouders. Voor ons als gemeente is hij een betrouwbare vakman.” Baukje Reynders, adviseur jeugd gemeente Rhenen.

Individuele gesprekken

Een jaar nadat ik begonnen was met mijn eerste project, ben ik twee jaar gaan werken als outreachend jongerenhulpverlener bij Verslavingszorg Noord Nederland. Dit deed ik vooral om met jongeren waar zorgen over zijn, het gesprek aan te kunnen aangaan. Om ze vervolgens zo ver te krijgen dat ze een behandeling durfden aan te gaan. Dit is echt een specialisme. 

De zorgen komen uit hun eigen netwerk. Uit het eigen gezin, vrienden, docenten, buren, CJG, etc. Meestal schrikken jongeren als ik ineens voor de deur sta en bagatelliseren of ontkennen ze hun gebruik. Wat logisch is, want op zo’n moment stap ik hun persoonlijke leven in met zorgen over hen van de mensen die mij benaderd hebben. Ik neem dan de zorgen met ze door en vraag hoe ze dit zelf ervaren. Als ze zelf geen probleem zien, maar ik wel dan vertel ik hen dat ik na een week of vier weer terugkom met ongeveer dezelfde vragen. Afhankelijk van de hoeveelheid en de duur dat ze gebruiken en de reden waarom. 

De eerste gesprekken zijn vaak lastige gesprekken omdat iemand vaak een goede reden heeft om veel drinken of te gebruiken en niet op iemand zit te wachten die hier zijn mening over geeft. Soms is met zich hiervan helemaal niet bewust maar meestal wel. Het drinken of gebruiken om juist de problemen te vergeten, te vermijden of zelfs te ontvluchten is een beproefd concept, maar vaak beperkt houdbaar. Het kan soms jaren duren voordat iemand bij een verslavingszorg of psycholoog aankomt om met de problemen aan de slag te gaan. 

Meestal zakt de stress van mijn aanwezigheid na een aantal gesprekken. Ze voelen dat ik hen niet dwing, dat ik juist naast hen sta en samen met ze kijk naar oorzaken en gevolgen van hun gedrag. Wat ze eigenlijk willen en hoe ze daar kunnen komen.

Ik werk open en transparant en gebruik onder andere motiverende gespreksvoering om de jongere inzicht te geven en toe te leiden naar hulp. Vaak ga ik met hen wandelen omdat dat vaak een fijnere en veiligere manier is om over problemen te praten. Deze gesprekken plannen we ongeveer om de 4 weken en het kan variëren van 5 tot soms 10 gesprekken voordat iemand gemotiveerd genoeg is om naar de verslavingszorg te gaan. Het komt ook voor dat ze al gestopt zijn met het gebruik voordat ze bij de verslavingszorg aan de beurt zijn.

Mijn persoonlijke kwaliteit is dat ik op plekken kom waar reguliere hulpverlening of verslavingszorg niet komt.

Quote: “Je bent een persoon vol positieve energie. Die goed kan opschieten met jongeren door een vertrouwelijke band te creëren. Ik durfde stappen te nemen met jou naast mij om te stoppen met wiet.” Henk, jongere die is afgekickt van wiet.

Scholen en kerken

Erg belangrijk van deze methode is het preventieve stuk. Dit zit met name in het geven van lessen aan de groepen 8 van de basisscholen. De relatie die ik daar jaarlijks opbouw is een groot deel van het fundament van deze methode. In eerste instantie om contact te leggen, de ‘usual suspects’ kom ik later namelijk altijd weer tegen in de keten en als de band al gelegd is, luisteren jongeren vaak sneller en beter. Dit kan heel wat schade beperken wat ten goede komt aan hun ontwikkeling. Het lesprogramma gaat elk jaar weer in samenspraak met de school. Wat speelt er? Recentelijk of al sinds groep 1. Wordt er veel gepest en respectloos met elkaar omgaan. Wordt er in de omgeving veel alcohol of drugs gebruikt. Ruiken ze er zelf al aan. Dit zijn allemaal dingen die ik de afgelopen jaren al ben tegengekomen. Deze verschillende thema’s bespreek ik vaak vanuit eigen ervaringen van hun, hun omgeving of vanuit mijn eigen leven of werkervaring. Dit leidt er vaak toe dat we samen een fijne vertrouwensband creëren.  

De jongeren die ik spreek op het voortgezet onderwijs en in kerken tijdens catechisatie zijn natuurlijk wat ouder en daarom meestal wat sceptischer, afstandelijker en afwachtender. Maar met een paar persoonlijke- of werkervaringsvoorbeelden komen zij toch vaak ook wel los. Daarna vertellen ze dat ze zelf ook in een keet zitten en nodigen ze mij er meestal in uit.

Quote: “Je bent iemand die heel makkelijk contact legt met jongeren, maar ook met ouderen. Jongeren voelen zich snel op hun gemak bij jou en worden dan heel open. Je bent oprecht geïnteresseerd in het verhaal van een ander. “ Arno Peeters, leerkracht groep 8 Willem Teellinckschool Achterberg.

Werkgroep 

In 2014 zijn we samen met de gemeente begonnen met het benaderen van netwerkpartners en hebben we daarna een werkgroep opgericht. Een werkgroep met mensen uit de gemeenschap die zich betrokken en verantwoordelijk voelen voor hun jeugd. Het is belangrijk dat de oplossing uit de gemeenschap zelf komt. Daarbij is de juiste begeleiding en integrale aanpak cruciaal.

Websites per gemeenschap

Op onderstaande websites kunt u zien hoe wij lokaal te vinden zijn en wat we doen.

www.nuchterede.nl

www.nuchterachterberg.nl

Bent u geïnteresseerd in deze werkwijze voor uw gemeente? Lees dan even verder onder het kopje Methode. Wilt u eens vrijblijvend hierover doorpraten of misschien twijfelt u nog of de aanpak bij uw gemeente past. Ik kijk graag samen met u naar de mogelijkheden. U kunt mij bereiken op 06-40798640 en [email protected]